Los Angeles’taki J. Paul Getty Müzesi, Manhattan Bölge Savcılığı tarafından yürütülen bir soruşturma sonucunda 1960’larda yağmalandığı ortaya çıkan bronzdan yapılmış antik bir genç adamın büstü Türkiye’ye iade edecek.
Kıvırcık saçlı ve çenesinde hafif kirli sakalı olan bronz bir büst olan “Bir Gencin Heykelinin Büstü” (MÖ 1. yüzyıl-MS 1. yüzyıl) adlı heykelin, şu anda kayıp olan ve kimliği hiçbir zaman tespit edilemeyen gerçek boyutlu bir bedenin geri kalanından ayrı bir döküm olarak oluşturulduğuna inanılıyor. Araştırmacıların figürün bir zamanlar bütün olduğunu bilmelerinin sebebi bir basın açıklamasına göre, heykelin boynunda “kırıldığı hat boyunca iç kısımda eski birleşimlerin kanıtı” var ve şimdi iki delikten ibaret olan gözler “bir zamanlar bilinmeyen bir malzemeyle işlenmiş.”
Büst, 1971’den beri Getty Villa Müzesi’nin eski eserler koleksiyonunda yer alıyordu; büstü bu tarihte müzeye satan Cenevre merkezli merhum tüccar Nicolas Koutoulakis’in (1910-1996) adı bölgeden yağmalandığı tespit edilen ve yakın zamanda iade edilen bir dizi antik eserle anılıyor. (Getty’nin internet sitesine göre müze halen Koutoulakis’e ait 150’den fazla esere sahip.) Büst, Türkiye’nin güneydoğusundaki Bubon Antik Kenti’nden geliyor; 1960’larda yasadışı olarak kazılan alandan çıkan birçok bronzun iade edilmesi kararlaştırıldı: Bunların arasında Cleveland Sanat Müzesi’nin elinde tutmaya çalıştığı, Marcus Aurelius olduğu düşünülen, kafası olmayan bir heykel de var.
Getty, Manhattan Savcılığı’nın Eski Eser Kaçakçılığı Birimi’nden gelen yeni bilgileri heykelin yasadışı kökenine dair kanıt olarak gösterse de, Jason Felch’in Chasing Aphrodite sitesinde 2012’de yayımlanan yazısına göre heykel on yıldan uzun bir süredir Türkiye’nin iade talebine konu oluyordu. Felch, eserin 1971’de 90.000 dolara (bugün yaklaşık 700.000 dolar) satın alındığını belirtiyor. Bugün Getty’nin koleksiyonunda Koutoulakis’ten alınan, yağmalandığı iddia edilen diğer üç Antik Yunan ve Roma bronzu daha olduğunu da belirtiyor.
Getty’nin direktörü Timothy Potts yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Türkiye Kültür Bakanlığı ve Türkiye’de çalışan, antik kültürel mirasın korunmasını ilerletme misyonunu paylaştığımız arkeolog, konservatör, küratör ve diğer akademisyen meslektaşlarımızla yapıcı bir ilişki kurmaya devam etmek istiyoruz.”
Bu ay Getty için yoğun bir ay oldu. Bu hafta başında müze, daha önce Caravaggio’ya atfedilen bir Bartolomeo Manfredi tablosunu satın aldığını duyurdu. Birkaç gün önce de Getty, bir ABD müzesi tarafından satın alınan ilk Sophie Frémiet tablosunun koleksiyonuna eklendiğini duyurdu.
