Venedik Bienali 19. Uluslararası Mimarlık Sergisi'nde Türkiye Pavyonu'nda yer alacak proje belli oldu. İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın (İKSV) koordinasyonunu üstlendiği süreçte, iki aşamalı açık çağrı sonucunda seçilen proje Yerebasan oldu. Küratörlüğünü Ceren Erdem ve Bilge Kalfa’nın üstlendiği proje, 10 Mayıs–23 Kasım 2025 tarihleri arasında Venedik Mimarlık Bienali'nde ziyaretçileriyle buluşacak.
Seçici Kurul, açık çağrıya yapılan 48 başvuru arasından Yerebasan'ı seçti. Kurulda Melike Altınışık, N. Müge Cengizkan, Prof. Dr. Zeynep Çelik, Oral Göktaş ve Dr. Sait Ali Köknar yer aldı.
Proje, ekolojik ve kültürel belleği ön plana çıkaran, toprağı bir ekosistem ve yaşayan bir arşiv olarak ele alan yenilikçi yaklaşımı nedeniyle tercih etti. Ayrıca kurul, Yerebasan’ı çoğunlukla Türkiye’den geleceğe dair umutları açığa çıkarmaya rehberlik eden bir araştırma önermesi, derinlikli sanatçı bakışlarını disiplinlerarası bir yaklaşımla harmanlayarak sözünü çeşitlendirmesi, küresel bilgiye katkıda bulunması ve eleştirel düşünceyi tetikleme gücüne sahip olması nedeniyle seçtiklerini açıkladı.
Yerebasan hakkında
Yerebasan, medeniyetleri, ekosistemleri ve sürdürülebilir yaşamın özünü anlamamız için hayati öneme sahip, bütün dinamizmine rağmen çoğunlukla göz ardı edilen bir kaynak olan toprağı ön plana çıkarıyor. Türkiye’den toprak örneklerini içeren sergi, duyusal deneyimler, bilimsel araştırmalar ve sanatsal yorumlar aracılığıyla, toprağın türlü vasıflarını gözler önüne seriyor.
Yerebasan, toprağı pavyonun merkezine yerleştirerek onu, zekâya ve eylemliliğe sahip canlı bir varlık olarak sunuyor. Ziyaretçiler, toprağın dokusuyla, kokusuyla ve sesiyle etkileşime geçmeye; onu hem ekolojik bir sistem, hem de doğa ve insanlık tarihinin canlı bir arşivi olarak deneyimleme şansı yakalıyor.
Proje ayrıca inşaat gibi insan faaliyetlerinin tesirleri üzerine fikir yürütürken, Türkiye’nin zengin mirasını, arkeolojik alanlarını ve sürdürülebilir yapı uygulamalarını irdeliyor. Yerel teknikleri çağdaş yeniliklerle harmanlayarak, doğaya ve kültüre hürmet eden mimari yaklaşımlar tahayyül ederken, doğayla uyum içinde bir yaşamın biçim ve potansiyellerini destekliyor.
Serginin katılımcıları
Sergiye bireysel katkılarıyla Hüseyin Aksoy, Michael Akstaller, E. Füsun Alioğlu & Senem Akçay, Ali Mahmut Demirel, Sinem Dişli, Yelda Gin, Ali Miharbi, Özgül Öztürk, Serkan Taycan ve Orkan Telhan katılıyor. Bunun yanı sıra, Bire-Pan, Common Action Walls, Herkes İçin Mimarlık & Poçolana Works, Mono Earth, Ozruh, Rec II, ReYard House, Solidified ve Yalın Mimarlık ekip olarak sergide yer alacak.
Küratörlerin yorumu
Serginin küratörleri Ceren Erdem ve Bilge Kalfa, 11 Mart'ta gerçekleşen basın toplantısında, “Yerebasan ile ziyaretçileri, toprağı, müstakil bir varlık olarak değil, etrafımızı saran yaşam dokusunun ayrılmaz bir parçası olarak algılamaya davet ediyoruz. Altımızdaki bir yüzeyden, ya da çıkarılacak bir kaynaktan ibaret değil toprak; daha ziyade yoğun, zeki ve ayrıca parçası olduğumuz bir dünya o. Sergi, malzeme araştırmaları, sanatsal belgelemeler ve bilimsel gözlemlerle bizleri, bu dinamik alışverişin içindeki yerimizi yeniden düşünmeye yüreklendiriyor. Bizi, aşındırdığımız yapıları ve ekseriyetle göz ardı ettiğimiz olasılıkları görmeye çağırıyor. Böylelikle, kendini dayatmayan, aksine çevreyi dinleyen ve onunla etkileşim kuran yaşam ve inşa biçimleri öneriyor,” ifadelerine yer verdi.
Bienalin ana mekânlarından Arsenale’de yer alacak Türkiye Pavyonu, İKSV’nin koordinasyonunda, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın katkılarıyla ve T.C. Dışişleri Bakanlığı’nın himayesinde düzenleniyor. Venedik Mimarlık Bienallerinde Türkiye Pavyonu sergileri, 2014’ten bu yana Schüco Türkiye ve VitrA’nın eş sponsorluğunda gerçekleştiriliyor. 2025 edisyonunda Türkiye Pavyonu’na Fibrobeton Yapı Elemanları ve STONELINE katkı sağlayan kuruluşlar arasında yer alırken, Türk Hava Yolları havayolu partneri, Förni ve SAHA Derneği ise prodüksiyon destekçileri olarak katkıda bulunuyor.