Sosyal medyaya en çok hangi sanat platformları hakim? Uzun yıllar boyunca The Art Newspaper’ın yıllık Ziyaretçi Rakamları Araştırması’nın bir parçası olarak dünyanın belli başlı müzelerinin takipçi sayılarını araştırdım. Ama dünyanın en büyük sanat fuarı olan Art Basel’in gerçekleşmesiyle fuarlar dijital dünyada nasıl bir karşılaştırmaya tabi tutuluyor diye merak etmeye başladım.
Fuarlar, bir müzenin sürekli programlanmasına kıyasla, yılda bir veya birkaç etkinlik etrafında dönmeleri bakımından sanat dünyasında şahsına münhasır bir konumda. Muhtemelen bu nedenle, ankete katılan 138 fuar ya da fuar grubu, dört sosyal medya platformu genelinde -Instagram, X (eski adıyla Twitter), Faceboook ve TikTok– toplam takipçi sayıları, her biri on milyonlara ulaşan müzelere kıyasla çok daha düşük. Diğer bir taraftan da daha market odaklı ve münhasır bir doğaya sahip olan fuarların bazılarının takipçi sayıları oldukça etkileyici.
Sonuçlar gösteriyor ki, Instagram, müzeler için olduğu gibi fuarlar için de, toplam olarak neredeyse 10 milyon takipçi getirerek, en popüler platform olarak kabul görüyor. Facebook bu takipçilerin neredeyse 5 milyonunu, X 2 milyonunu, TikTok ise 65 binini getiriyor. İlginç olarak, müzeler için, X en popüler ikinci platform. Facebook daha yaşlı bir demografiğe hitap ediyor. Art Basel and UBS Survey of Global Collecting 2023 gösteriyor ki, “yaşlı koleksiyonerler marketin çok büyük bir bölümünü oluştururken, küresel sanat ve antika piyasasında da en büyük koleksiyonlardan bazılarına sahipler.”
Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, sanat fuarı devi Art Basel, tüm platformlar genelinde 3,8 milyondan fazla takipçiyle popülerlik listesinin başında yer aldı (bu sayı, 138 fuarın takipçilerinin neredeyse dörtte birine karşılık geliyor). Şirket, sosyal medya faaliyetlerini desteklemek için sadece dört fuar etkinliği düzenlemekle kalmıyor, aynı zamanda kendi editöryal içeriğini ve sanat piyasası raporlarını da üretiyor. Art Base’'in küresel sosyal medya yöneticisi Tatiana Berg, fuarın yüksek takipçi sayısının bir kısmını, sosyal medya platformlarının Art Basel tarafından erken benimsenmesine atfedebileceğini söylüyor (Instagram’a uygulamanın lansmanından birkaç yıl sonra, 2013'te katıldı). ABD, Avrupa ve Asya'da çalışan üç kişilik bir ekibi yöneten Berg, “O zamandan beri sosyal medyanın gücünü çok ciddiye alıyoruz,” diyor. “Ortalama fuar katılımının 40 katı bir sosyal medya izleyici kitlesiyle, her zaman açık bir yaklaşımımız olduğunu söylemekten hoşlanıyoruz. Hong Kong, Basel, Paris ve Miami Beach'teki fuarlarımızın takvimi sırasında ve ötesinde, hem yerel hem de uluslararası izleyicilere hitap eden içerikler aracılığıyla, yılın 365 günü izleyicilerimizle iletişim kuruyoruz.”
Frieze ise yaklaşık 1.6 milyon takipçisiyle sosyal medyadaki en popüler ikinci fuar. O da yıl içinde birden fazla etkinlik düzenliyor, ancak aynı adı taşıyan popüler dergisiyle aynı hesabı paylaşma avantajına sahip. Frieze sözcüsü, “Eskiden ayrı platformlar vardı, ancak sanat dünyasındaki farklı seslerden oluşan kitlelere ulaşmanın en etkili yolunu sağlama amacıyla birleştirdik,” dedi. “Frieze sanat camiasını bir araya getirmek için var. Sosyal medya platformlarımız da bundan farklı değil. Tek sınır, söyleyecek çok şeyimizin olması ve bazen biraz meşgul olabilmemiz.”
Sanat ve tasarımın çekim gücü
Listenin ilk on ismi, sanat ve tasarımı harmanlayan fuarların sosyal medyada büyük ilgi gördüğünü de gösteriyor. Milano'daki Salone Internazionale del Mobile yaklaşık 840.000 takipçiyle üçüncü, Londra merkezli çağdaş zanaat ve tasarım fuarı Collect yaklaşık 400.000 takipçiyle beşinci, Design Miami grubu ise 302.000'in biraz altındaki takipçi sayısıyla onuncu sırada yer aldı. En önemli sanat merkezlerinin ikisinde yer alan bağımsız sanat fuarları da ilk onda yer aldı. New York’daki The Armory Show 350,000’den fazla takipçiyle 7. sırada ve the London Art Fair 303,000’un biraz altında kalarak 9. sıradaydı. Sürpriz bir şekilde, The London Art Fair multinasyonel bir yayınevinin parçası olan Immediate Media’nın da parçası olmasına ve Immediate Media’nın sosyal medya spesiyalistleri, fuarın genel pazarlama stratejilerinin oluşturulmasına yönelik fikir sunup yardım etseler bile özel bir sosyal medya ekibine sahip değil . Organizasyon direktörü Sally Bent konya ilişkin: “Sosyal medya geniş çapta bir marka bilincinin yaratılması ve hitap edilen kitlenin geliştirilmesine yönelik stratejiler için temel olmasının yanında, etkinlik bileti satışlarından giderek daha fazla doğrudan sorumlu olmaya başladı.” diyor.
En çok takip edilen fuarların çoğu Batı’da olsa da, iki tanesi de Latin Amerika’da yer alıyor. SP-Arte (382 binin biraz üstünde takipçi sayısıyla 6. sırada) ve Zona Maco (neredeyse 337 binlik takipçiyle 8. sırada), belki de sanat piyasasında Brezilya ve Meksika’ya yönelik artan ilgiyi yansıtıyor. Bunların dışında ilk onda yer alan diğer Batılı olmayan fuar ise Art Dubai. Yılda bir kez düzenlenmesine rağmen, neredeyse 525 bin olan takipçi sayısıyla 4. sırada olan Art Dubai’nin sosyal medya menajeri Prerna Mishra, fuarın küresel güneyden gelen sanatın şampiyonu olarak, farklılığını çevrimiçi hesaplarına değer katmak için kullandığını söylüyor. “Her zaman izleyicilerimiz, programımızla ve diğer kuruluşlarla alakalı olan, diğer kuruluşların onlara anlatamayacağı hikayeler anlatmaya çalışıyoruz” diyor. “İnsanların bölgede yaşayıp yaşamadıklarına bakmaksızın, yeni şeyler keşfetmelerini sağlayan bir platform olmaktan ötürü gururluyuz.”
Art Dubai ayrıca TikTok hesabı olan ve takipçisi olan sadece 35 fuardan biri (bu galeriler arasından sadece sekizinin 1.000'den fazla takipçisi var). Genel olarak sanat dünyası, statik görüntülerden ziyade kısa biçimli videolara odaklanan bu popüler uygulamayı benimsemekte yavaş kaldı. Mishra, “TikTok'un katlanarak büyümesinin ardındaki ana güçlerden biri bilgi paylaşımı ve eğitici rolü oldu, bu nedenle programımızla, anlattığımız hikayelerle ve daha aktif olmak istediğimiz yerlerdeki nüfusun göreceli gençliğiyle doğal bir bağlantı olduğunu hissettik,” diyor. “Nispeten küçük bir ekibiz, bu nedenle kendimizi çok fazla dağıtmamaya dikkat etmemiz gerekiyor, ancak TikTok'un yeni, genç kitlelere yaratıcı ve eğlenceli bir şekilde ulaşma yolunda kesinlikle bir rol oynadığını görüyoruz.”
TikTok’'taki açık ara en popüler fuar, her yıl Şubat/Mart aylarında Madrid'de düzenlenen ve yaklaşık 30 çağdaş sanat galerisinin yer aldığı UVNT Sanat Fuarı. Fuarın 27.200 TikTok takipçisi ve 620 bin beğenisi var. UVNT'nin katılımcı ilişkileri ve iletişim direktörü Sara Coriat, "Her fuarın elbette birlikte çalıştığı galeriler için ticari bir hedefi vardır, ancak TikTok'ta aradığımız şey, daha çok yayılmak ve eğitim yoluyla Z kuşağına ulaşmak,” diyor. "Birlikte çalıştığımız ve sevdiğimiz sanatçıları, okuduğumuz kitapları veya harika bir etkinliğin arkasındaki çalışmaları daha derinlemesine gösteriyoruz. Onlarla bağlantı kurmak, gelecekte sanat dünyasını yönetecek insanlarla bağlantı kurmak demektir."
Metodoloji
Sosyal medya takipçi verileri, The Art Newspaper’ın “Austin'den Zürih’e 2024'teki büyük sanat fuarlarının tam listesi" başlıklı makalesinde adı geçen 138 fuar veya fuar grubunun tamamı için 13 Mayıs 2024 tarihinde Facebook, X, Instagram ve TikTok'tan kaydedilmiştir.