Christie's’in 20 Şubat ile 5 Mart tarihleri arasında gerçekleşen ve yapay zeka (YZ) kullanılarak yapılan sanata adanmış ilk müzayedesi Augmented Intelligence, “tartışmalı” bir süreçten geçti. 8 Şubat’ta internette yayınlanan ve yaklaşık 6.500 imza toplayan bir açık mektup, Christie's’i müzayedeyi iptal etmeye çağırmıştı; ancak, müzayede iptal edilmedi.
Mektupta, “Açık artırmaya çıkarmayı planladığınız birçok sanat eseri, telif hakkıyla korunan çalışmalar üzerinde lisanssız olarak eğitildiği bilinen yapay zekâ modelleri kullanılarak yaratılmıştır,” iddiası yer alıyor. “Bu modeller ve arkasındaki şirketler, insan sanatçıları sömürerek, onların eserlerini izinsiz ve ödeme yapmadan kullanıp, onlarla rekabet eden ticari YZ ürünleri oluşturuyorlar.”
Mektup, Christie's'in dijital sanat uzmanları ve satış müdürleri Nicole Sales Giles ve Sebastian Sanchez'e hitaben yazılmıştı. Şubat ayında müzayede evinin bir sözcüsü, The Art Newspaper’a şunları söyledi: “Bu satışta yer alan sanatçıların tamamı, güçlü ve mevcut multidisipliner sanat pratiklerine sahip olup, bazıları önde gelen müze koleksiyonlarında tanınmaktadır. Müzayededeki eserler, sanatçılar tarafından kendi çalışmalarını geliştirmek amacıyla yapay zeka kullanılarak üretilmiştir.”
Holly Herndon and Mat Dryhurst’s Embedding Study 1 & 2 (xhairymutantx serisinden)
Christie's
Ancak, ne demişler, "Her reklam iyi reklamdır," ve bu tartışma, genellikle kuru bir konu olan çevrimiçi zamanlı müzayedeye alışılmadık bir ilgi ve yazılı tartışma getirdi. Bugün erken saatlerde sona eren satışta, 1960'lardan günümüze kadar uzanan 34 lot yer aldı. Satış öncesi 600.000 dolarlık düşük tahmine karşılık, 728.784 dolarlık ortalama bir toplam elde edildi.
Satıştan sonra bir açıklama yapan Sales Giles, “Bu projeyle amacımız, teknoloji ve sanatın sınırlarını zorlayan yaratıcı sesleri öne çıkarmaktı. Ayrıca, koleksiyoncuların ve daha geniş bir topluluğun bu isimlerin günümüz sanat ortamındaki etki ve önemlerini fark etmelerini umuyorduk. Satışın sonuçları da bunun doğruluğunu ortaya koydu,” açıklamasında bulundu.
Bu yılın sonunda Los Angeles’ta ilk YZ sanatları müzesi Dataland’i açmayı planlayan ve büyük ölçekli enstalasyonlarıyla tanınan öncü Türk-Amerikan sanatçı Refik Anadol’un Machine Hallucinations - ISS Dreams - A (2021) adlı eseri, açık ara birinci oldu. Anadol’un devam eden Makine Halüsinasyonları serisinin bir parçası olan ISS Dreams, Dünya’nın uydu görüntülerini ve Uluslararası Uzay İstasyonu tarafından çekilen 1,2 milyon görüntüyü alıp, bunları 16 dakikalık bir video döngüsünde oynayan hareketli bir yapay zekâ güdümlü veri resmine dönüştürüyor. Eser, 150.000-200.000 dolar olarak belirlenen tahmini fiyatının çok üzerinde, 277 200 dolara satıldı.
Bir diğer dikkat çeken eser ise, Holly Herndon ve Mat Dryhurst'in geçen yılki Whitney Bienali için sipariş edilen Embedding Study 1 & 2 (xhairymutantx serisinden) oldu. 70.000-90.000 dolar tahmini fiyatla satışa sunulan eser, 94.500 dolara satıldı. Herndon'un karikatürize edilmiş bir versiyonunu uzay giysisi-cum-Michelin Man kıyafeti içinde tasvir eden çalışma, Herndon'un değiştirilmiş görüntüleri üzerinde eğitilen bir metinden görüntüye yapay zeka modeli tarafından üretilen bir serinin parçasıydı.
Satıştaki en eski çalışma ise Charles Csuri'nin Bspline Men (1966) adlı eseri oldu. Matematiksel bir fonksiyon olan B-spline kullanılarak yapılmış sakallı bir adamın deneysel figüratif çalışması, Csuri'nin terekesinden gelen kâğıt üzerine mürekkeple yapılmış bir eseri olarak 50.400 dolara satıldı.
Satışa sunulan bir diğer erken dönem çalışması ise, Harold Cohen'in İsimsiz (i23-3758) adlı eseri oldu. Cohen'in 1960'ların sonunda geliştirdiği yapay zekâ çizim programı AARON kullanılarak 1987 yılında kâğıt üzerine mürekkeple yapılmış olan bu çizim, harçlarla birlikte 11.340 $'a satıldı.
Charles Csuri, Bspline Men (1966)
Christie's
Müzayededeki altı lot ise satılmadı: Robbie Barrat ve Ronan Barrot'un Infinite Skull #21 (tahmin edilen değer 10.000-15.000 $); Pindar Van Arman'ın Emerging Faces (tahmin edilen değer 180.000-250.000 $, satıştaki en yüksek tahmin); Jake Elwes'in Zizi - Queering the Dataset (tahmin edilen değer18.000-25.000 $); Huemin'in Dream-0 #9 (tahmin edilen değer 30.000-50.000 $); Botto'nun Siamese Cycle in Absurdism (tahmin edilen değer 20.000-30.000 $); ve Ivona Tau'nun Nightcall (Not AI) (tahmin edilen değer 7.000-10.000 $) eserleri satılamadı.
ArtTactic tarafından yürütülen araştırma ve sigorta şirketi Hiscox tarafından geçen yılın sonunda yayınlanan rapor, yeni alıcıların yapay zekâ sanatını benimseme olasılığının, daha köklü koleksiyonculara göre daha yüksek olduğunu ortaya koydu. Christie's, Artırılmış Zekâ satışı için kayıtlı teklif verenlerin %37'sinin müzayede evi için tamamen yeni olduğunu ve teklif verenlerin neredeyse yarısının (%48) Y kuşağı veya Z kuşağı olduğunu açıkladı.
Hiscox raporu ayrıca, NFT'ler (2021-22'de patlayan ve ardından çöken) ile yapay zekâ sanatı pazarı arasında sıkça karıştırılan bir ayrımı da vurguluyor. Raporda, “YZ ve jeneratif sanat müzayede satışları 2023'te yeni bir zirveye ulaştı. NFT koleksiyoncularının daha sofistike, amaçlı ve içerikli eserler aradığına dair işaretler de var,” deniyor.
Christie's müzayedesi muhalefete rağmen devam etmiş olabilir, ancak “insan sanatçılarının” telif hakları ile yapay zekâ kullanılarak yapılan sanat arasındaki can sıkıcı ilişki, daha yaygın hale geldikçe daha da yoğunlaşacaktır.