Yaklaşık 145 milyon dolara mal olan ve tamamen Varşova Belediyesi tarafından finanse edilen, göz alıcı beyaz betonla kaplı yaklaşık 20 bin metrekarelik müze New York merkezli mimarlık firması Thomas Phifer and Partners tarafından tasarlandı.
Varşova’nın büyük Defilad (Geçit Töreni) Meydanı’nda komünizm döneminden kalma Kültür ve Bilim Sarayı’na yakın konumda bulunan yeni bina 25 Ekim’de başlayan üç haftalık festivalle startı verilen iki aşamalı açılışla halka açılıyor. MSN’nin İkinci Dünya Savaşı sonrası Polonya ve dünya sanatı koleksiyonunu sergileyecek tamamlanmış galerilerinse Şubat 2025’te açılması planlanıyor.
Uzun süredir MSN’nin direktörlüğünü yapan Joanna Mytkowska yeni binayı “fırsat” olarak nitelendiriyor ve kurumun “çok daha büyük bir kitleyi çekme ve onlarla çalışma imkânı bulacağını, diyalog alanını genişletebileceğini ve daha geniş ve kapsamlı bir sergi programı hazırlayabileceğini” söylüyor. Aynı zamanda esnekliklerini ve köklerinden gelen cesur ruhu korumayı umduklarını belirtiyor.
2005 yılında kurulan MSN bir dizi farklı mekânda faaliyet gösterdi; bunlardan biri de en son kullandığı Vistül Nehri’nin kenarındaki pavyondu. Müzenin kalıcı evinin önceki versiyonu için İsviçreli mimar Christian Kerez tarafından tasarlanan planlar, Varşova makamlarının TR Varşova tiyatrosu için alan eklenmesine dair talepleri nedeniyle çıkan anlaşmazlıktan sonra 2012’de başarısızlığa uğradı. Mimari için yapılan yeni yarışmanın ardından, Thomas Phifer and Partners 2014 yılında MSN ve tiyatro için bitişik binalar tasarlamak üzere seçildi.
Polonya’nın şu anda “dikkate değer bir rönesans” yaşadığını ve bu sayede son 10 yıl içinde yaklaşık 30 yeni kültürel binanın inşa edildiğini belirten Thomas Phifer MSN’nin yeni evinin, bölgenin tarihî konumuyla diyalog halinde “kültürel ses” işlevi göreceğini söylüyor.
Phifer, “Bölgenin batı tarafında Kültür Sarayı, doğu tarafında 1990’lardan günümüze kadar inşa edilen ticari mimari bulunuyordu. Müze, bu çok yönlü ve duygusal tarihin ortasında yaşıyor,” diyor.
Bu “şık ve sade yapı” Thomas PhiferandPartners tarafından tasarlandı.
MSN VARŞOVA İÇ VE DIŞ MEKÂN: © MSN VARŞOVA, FOTOĞRAF: MARTA EJSMONT
Karşılaşmaların mimarisi
Yeni müzenin zemin katını “kültürel forum” olarak tanımlayan Phifer, binanın “karşılaşmaların mimarisi, insanlar için bir alan, yeni bir kent meydanı, çağdaş kültürle etkileşim platformu ve şehrin yaşamına yerleşmiş bir diyalog ve söyleşi alanı olmayı vaat ettiğini” söylüyor.
Mytkowska MSN’nin yönetimini, mevcut Polonya Başbakanı Donald Tusk görevindeki ilk dönemine başladıktan kısa süre sonra Haziran 2007’de üstlendi. Daha sonra 2015-2023 döneminde iktidarın sağcı hükümete geçmesiyle birlikte Polonya’yı yöneten Hukuk ve Adalet Partisi sanat sektörüyle sık sık ters düştüğü ve birçok kurum direktörünü değiştirdiği halde Mytkowska görevine devam etti.
MSN, 2022’ye kadar Polonya Kültür Bakanlığı ve Varşova Belediyesi tarafından ortaklaşa denetlendi; bu tarihten sonraysa tek sorumlu Varşova Belediyesi oldu. Ülkede yapılan 2023 Seçimleri’nden sonra Tusk’ın yeniden göreve gelmesiyle birlikte merkezî hükümetin kurumun yönetiminde tekrar söz sahibi olabileceği düşünülüyor.
Mytkowska, MSN’nin “ulusal ve uluslararası profili” bağlamında “belediyeyle yeni hükümet arasında kurumun hem Varşova Belediyesi hem de Kültür Bakanlığı tarafından denetlenmesine ilişkin tartışmaların devam ettiğini” söylüyor.
Mytkowska “Yerel sanatçılara ve karakteristik Doğu Avrupa geleneğine ait eserleri getirerek ve ayrıca sanat pratiklerinin uluslar ötesi gelişimini de dikkate alarak müzenin koleksiyonunu daha da genişletmeyi” umut ettiklerini de sözlerine ekliyor. Ayrıca şu anda koleksiyonda Magdalena Abakanowicz, Mária Bartuszová, Sarah Lucas, EwaJuszkiewicz, Sandra Mujinga, Senga Nengudi, Alina Szapocznikow, Rebecca H. Quaytman ve Vivian Suter gibi birçok kadın sanatçının eserlerinin bulunduğuna dikkat çekiyor.
MSN’nin kalıcı evine kavuşmasındaki gecikmeler geçmişte hayal kırıklığı yaratsa da, Polonya’daki yorumcular şimdi açılışın büyük heyecanla beklendiğini söylüyor.
Polonya’nın 2024 Venedik Bienali’ne katılmasının ardındaki sanat tarihçisi ve küratör Marta Czyż’e göre, Mytkowska ve ekibi Polonya siyasetindeki değişikliklere rağmen MSN’nin rotasını korumayı başardıkları için saygı görmeyi hak ediyor.
MSN’nin “sanattaki ve dünyadaki gelişmelere ânında” tepki vermeyi başardığını söyleyen Czyż sözlerine şöyle devam ediyor: “Hem Polonya’da hem de dünya genelinde en önemli koleksiyonlardan birini oluşturdular. Henüz genç bir koleksiyon olabilir ama küratöryal konsepti üzerine çok düşünüldüğü belli. Savaştan sonra çalışan ve yalnızca güncel sorunlara değinmekle kalmayıp savaş sonrası sanat tarihiyle ilgili tutarlı bir anlatı, bir hikâye de yaratan sanatçıların eserlerini içeriyor.”
Müzeyi yakın zamanda ziyaret eden Polonya Ulusal Müzeler Enstitüsü başkanı ve Londra Müzesi eski direktörü Jack Lohman, MSN’nin yeni evinin “üstteki iki katta devasa panoramik pencerelerden Varşova manzaralarının izlenebileceği zengin galeri alanlarıyla şık ve sade bir yapı” olduğunu söylüyor.
MSN’nin “Polonya’da çağdaş sanatın evi olarak giderek daha fazla ziyaretçi çekmeyi” bekleyebileceğine de işaret eden Lohman, “İşletme açısından bakınca, genel olarak büyüklüğü, zengin alan yelpazesi, mantıklı personel alanları ve elbette şehir merkezindeki mükemmel konumu başarısını garanti ediyor,” diyor.
Desteklenmeye değer bir kukla rejimi
KUKLALAR: © DAVID PINZER; KUNSTMUSEUM BERN: © SCHMIDLIN ARCHITEKTEN
–>Yaklaşık 12 bin kukla Dresden’deki eski elektrik santralinde yeni evlerine kavuştu. Yıllardır uygun bir bina arayan Dresden Eyaleti Sanat Koleksiyonu, Weimar’daki Bauhaus tarafından tasarlanan kuklaları da içeren büyük kukla tiyatrosu koleksiyonunun yeni mekânını geçtiğimiz ay nihayet açtı. Basın bültenine göre, açılış etkinliği Berlinli grup Rimini Protokoll’ün Elon Musk’a benzeyen robot bir kukla içeren ve “manipülasyon, kontrol kaybı ve aslında kimin kimi oynadığı temaları”na değinen gösterisiydi.
Demiryolu festivaline davetlisiniz
–>Tren meraklıları önümüzdeki yıl çok mutlu olacak çünkü demiryollarının doğuşunun dokuz ay sürecek kutlamaları Eylül 2025’te Kuzeydoğu İngiltere’de başlayacak. George Stephenson tarafından tasarlanan ilk buharlı lokomotifin yeni replikasıve aslında Güney Durham’daki kömür ocaklarından kömür taşımak için inşa edilen yaklaşık 42 kilometrelik tarihîStockton ve Darlington demiryolunun restorasyonu da kutlamalarda yer alacak. Festivalin müze partnerleri Hopetown Darlington, Shildon’daki Locomotion, Stockton-on-Tees’teki Preston Park Museum & Grounds ve Durham’daki The Story.
Bern Kunstmuseum büyümeye gidiyor
–> Kunstmuseum Bern’in yenilenmesi ve genişletilmesi için yapılan yarışmada 148 mimar arasından Zürih merkezli firma Schmidlin Architekten seçildi. Kazanan proje, 1984 yapımı mevcut ek binanın yerine müze meydanına bakan ve mevcut binanın arkasındaki yamaçtan Aare nehrine doğru uzanan bağımsız bir yeni bina inşa edecek. Bu yeni binayla birlikte, müzede daha önce mümkün olmayan sergiler düzenlenebilecek ve sergi alanı yaklaşık 500 metrekare büyüyecek. 147 milyon İsviçre frangı (173 milyon dolar) tutarındaki maliyetin üçte biri özel sektör tarafından karşılanırken, müze kalan kısım için Bern kantonundan fon almayı amaçlıyor.