National Gallery’de 1990’dan Kalan Gizli Bir Mektup Bulundu

Londra'daki National Gallery'de (Ulusal Galeri), Sainsbury Kanadı'nın fuayesindeki bir sütunun derinliklerine gömülmüş bir “zaman kapsülü” keşfedildi. Bu mektup, kanadın finansörlerinden biri olan John Sainsbury'nin, mimarların ciddi bir “hata” yaptığını düşündüğünü gösteriyor. Sainsbury'nin süpermarket not kağıdına yazılmış olan 1990 tarihli mektubu, yakın zamanda tarihi bir belge olarak galerinin arşivine kaldırıldı.

John Sainsbury mektubunda, Amerikalı post-modernist mimar Robert Venturi ve profesyonel ortağı/eşi Denise Scott Brown'u, galerinin fuayesine hiçbir yapısal amaca hizmet etmeyen iki büyük sahte sütun yerleştirdikleri için eleştiriyor. Sahte sütunlar dışında John Sainsbury, Venturi ve Scott Brown'un tasarımından memnundu.

İnşaat çalışmaları devam ederken Sainsbury alana girip, mektubunu inşaat halindeki beton bir kolonun içine bıraktı. Plastik bir klasör içinde muhafaza edilen mektup, fuayenin yeniden inşası sırasında geçen yıl keşfedildi.

Sainsbury'nin 26 Temmuz 1990’da yazılan mektubu “bu notu bulan kişilere” hitaben yazılmıştı. Bulan kişiler ise 2023'teki yıkım işçileriydi.

Büyük harflerle yazılmış not şu şekilde:

EĞER BU NOTU BULDUYSANIZ, ULUSAL GALERİ'NİN SAINSBURY KANADININ FUAYESİNE YERLEŞTİRİLEN SAHTE SÜTUNLARDAN BİRİNİ YIKMAKLA MEŞGUL OLMALISINIZ. SAHTE SÜTUNLARIN MİMARIN BİR HATASI OLDUĞUNA VE TASARIMINDAKİ BU AYRINTIYI KABUL ETTİĞİMİZ İÇİN PİŞMAN OLACAĞIMIZA İNANIYORUM.

BİLİNSİN Kİ BU BİNANIN BAĞIŞÇILARINDAN BİRİ, SİZİN NESLİNİZİN BU GEREKSİZ SÜTUNLARDAN VAZGEÇMEYE KARAR VERMİŞ OLMASINDAN DOLAYI BÜYÜK BİR MUTLULUK DUYMAKTADIR.

John ve eşi Anya, Sainsbury Wing fuayesinin yıkımının kendi yaşamları sırasında gerçekleşebileceğini muhtemelen hiç düşünmemişti. Birleşik Krallık'ın sanat alanındaki en cömert bağışçılarından biri olan John, 2022 yılında 94 yaşında öldü. Eski bir balerin olan dul eşi Anya, kocasının notu kaldırılırken oradaydı. “John'un mektubunun bunca yıl sonra keşfedilmesinden çok mutlu oldum,” diyen Anya, “Galerinin yeni planları ve yaratılan ekstra alan için hissediyorum ki; o da rahatlar ve sevinirdi,” dedi.

Sainsbury Kanadı, John'un zaman kapsülü mektubunu yazmasından sadece bir yıl sonra, Kraliçe Elizabeth II tarafından 1991 yılında açıldı. Tamamen John ve iki Sainsbury kardeş tarafından finanse edildi. Simon 2006'da öldü. Eski bir muhafazakar bakan olan Timothy ise 92 yaşında. İngiltere’deki Tesco'dan sonraki en büyük ikinci süpermarket zincirini kuran büyük büyükbabalarıydı.

Sainsbury Kanadı planlanıp inşa edildiğinde Ulusal Galeri'nin direktörü olan Neil MacGregor, The Art Newspaper'a “Venturi, fuayenin galerilere açılan kudretli bir mahzen hissi vermesini istiyordu. Burası bir yan mekân, bir yolculuğun başlangıcıydı, varış noktası değil. John Sainsbury, ekstra sütunların amfinin ve geçici sergi galerilerinin girişini gizleyeceğini ve ziyaretçinin kafasını karıştıracağını düşünerek görüş hatlarının mümkün olduğunca engelsiz olması gerektiğini savundu,” diyor.

MacGregor 1980'lerin sonunda nihayetinde, sahte sütunların kabul edilebilir olduğu sonucuna vardı. “Dezavantajları olsa da Venturi'nin giriş holü, merdivenler ve ana galeriler arasında organik bir bağlantı kurma konusunda tutarlı bir fikir vardı. Ben, dengeli bir şekilde, mimarın mimar olmasına izin vermemiz gerektiğini düşündüm,” diyor.

Sainsbury ailesinin orijinal bağışının boyutu hiçbir zaman resmi olarak açıklanmadı, ancak The Art Newspaper bunun yaklaşık 40 milyon sterlin (bugün 90 milyon sterline eşdeğer) olduğunu anlıyor. John Sainsbury'nin bu meblağın üçte birini bağışlamış olması ve sahte sütunlarla ilgili isteklerine saygı gösterilmesi konusunda ısrarcı olmaması son derece nazik bir davranış olarak değerlendirilebilir.

Sainsbury ailesi, Sainsbury Wing'in 85 milyon sterlin tutarındaki yenilenmesine en büyük katkıyı sağladı

Geçtiğimiz yıl Ulusal Galeri, Sainsbury Kanadı’nı iyileştirmek ve ana binasının bitişiğindeki bölümde yeni tesisler geliştirmek üzere, 85 milyon sterlin tutarında bir proje başlattı. Sainsbury Kanadı'nda gerçekleştirilen ana iyileştirmenin, 1980'lerde öngörülen ziyaretçi sayısının iki katını karşılayarak, daha açık ve davetkâr bir fuaye olması bekleniyor.

Mimar Annabelle Selldorf’un tasarladığı plan, yapısal olmayan iki kolonun yıkılmasını da içeriyordu. Bu kolonlar zemin katta, eski vestiyerin yanında, sokak girişi ile bodrum kata inen merdiven ve asansörün ortasında yer alıyordu. Bitişikteki üç yapısal sütunun ise korunması gerekti.

İki sütunun yıkılması Twentieth Century Society (Yirminci Yüzyıl Derneği) tarafından eleştirildi. Sütunların “ağırlık hissine ve lobinin ileriye yönelik bir alan olarak işlevine katkıda bulunduğunu” savunuyorlardı. Ulusal Galeri kısa bir süre önce farklı bir görüş benimsedi. “Asansörlere görünürlüğünü kısıtlayan ve konferans salonuyla geçici sergi alanlarına girişi gizleyen” sütunların yön bulmayı engellediğini belirtti. Westminster Şehir Konseyi, Ulusal Galeri'nin planı için planlama izni verdi, akabinde binadaki sütunlar geçen yıl yıkıldı.

Venturi 2018 yılında öldü. Ortağı Scott Brown fuayenin yeniden tasarlanmasına şiddetle karşı çıktı.

Sainsbury ailesi, mevcut projeye en büyük mali katkıyı sağlayan kurum. Galeri rakamları açıklamamış olsa da, John ve Anya tarafından kurulan Linbury Trust ve Timothy ve eşi Susan tarafından kurulan Headley Trust, 5'er milyon sterlin taahhüt etti. Onların 10 milyon sterlin değerindeki ortak katkısı, son yıllarda bir Birleşik Krallık müzesine yapılan en büyük bağışlardan biri oldu.

İnşaat çalışmaları en başta öngörülenden daha uzun sürse bile, yenilenen Sainsbury Kanadı’nın önümüzdeki yılın mayıs ayında yeniden açılması öngörülüyor. Ziyaretçiler de böylelikle bu mimari tartışmalar hakkında kendi kararlarını verebilecekler.