İfadesine 11 Ocak Perşembe günü başlanan Rybolovlev, Cuma sabahı bir Rus tercüman eşliğinde tanık kürsüsüne geri döndü. Rybolovlev'in ekibinin baş avukatı Daniel J. Kornstein, milyarderden Aralık 2014'te St Barts'taki bir otelde ünlü sanat danışmanı Sandy Heller ile yaptığı önemli, tesadüfi görüşmeyi anlatmasını istedi. Davada, İsviçreli satıcı Yves Bouvier ve davranışları, fiziksel yokluğuna ve davanın sanıkları listesinden çıkarılmasına rağmen, şaşırtıcı olmayan bir şekilde yargılamanın odak noktası olmaya devam etti. Rybolovlev, Heller aracılığıyla Bouvier'in Rybolovlev'in koleksiyonu için bir Amedeo Modigliani tuvalini, Bouvier'in eseri o zamanki sahiplerinden koparmak için gerekli olduğunu söylediği fiyattan çok daha düşük bir fiyata satın aldığını öğrendi.
Kendi anlatımına göre bu açıklama Rybolovlev'i o kadar etkilemiş ki o gün yanındaki arkadaşı "kalp krizi geçirdiğini sanmış". Rybolovlev sözlerine şunları da ekledi: "Tamamen solgunlaştım, çünkü bu [tutarsızlığın] birden fazla tabloyla ilgili olduğunu anladım."
Rybolovlev, Heller ile Bouvier aracılığıyla yapılan diğer satın almaları görüştükleri bir sonraki toplantıdan sonra, "zararının 500 milyon ila 1 milyar dolar arasında olduğunu anladığını" -yani fazla ücretlendirildiğini- söyledi. (Bu dava toplam işlemlerinin sadece bir alt kümesiyle ilgili.) Rybolovlev daha sonra hedge fonu kurucusu ve Sotheby's'in o zamanki yönetim kurulu üyesi Dan Loeb ile temasa geçerek müzayede evinin şu anda karara bağlanan dört işlemdeki rolünü anlamaya çalıştığını söyledi.
Rybolovlev ifadesi boyunca, Bouvier'in aldığı fiyatları ödemeye ikna olmasında Sotheby's'in ekspertizlerine ve belgelerine duyduğu güvenin çok önemli olduğunu ileri sürdü. Rybolovlev, avukatı Kornstein'ın 2018 yılında müzayede evine karşı neden dava açtığını sorması üzerine şunları söyledi: "Bu sadece para meselesi değil. Sanat piyasasının daha şeffaf olması önemli, çünkü daha önce de belirttiğim gibi, bu sektördeki en büyük şirket [Sotheby's] bu tür eylemlere karıştığında, müşterilerin hiç şansı kalmıyor."
Her ne kadar güçlü bir ifade olsa da, Rybolovlev'in ilk sorgusunu bu notla bitirmesi doğrudan savunmanın işine yaramış olabilir.
Çifte standartlar
Rybolovlev'in avukat Marcus Asner tarafından yönetilen çapraz sorgusu, onu yavaşça, hatta belki de zahmetli bir şekilde kendi kurduğu tuzağın içine çekmeye çalıştı. Bu yaklaşımdaki ilk büyük hareket, Asner'in Rybolovlev'i tıp fakültesine girişinden başlayarak neredeyse tüm yetişkin yaşamı boyunca, kariyerinin dönüm noktalarına kadar geriye götürmesini içeriyordu.
Asner'ın stratejisi, Rybolovlev'e 1992'de Moskova'da ilk yatırım şirketini kurmak için avukat ve muhasebecileri kullanıp kullanmadığını ve daha spesifik olarak, "yetkin, çalışkan ve sadık" avukat ve muhasebecileri işe almaya çalışıp çalışmadığını sorduğunda ortaya çıkmaya başladı. Rybolovlev her iki soruya da evet cevabını verdi.
Birkaç kelime oyunu bir yana, Asner Rybolovlev'in 1994 yılında bir banka kurması, 2000 yılında Rus gübre şirketi Uralkali'yi Belaruslu rakibiyle birleştirmesi, 2007 yılında Uralkali'nin Londra Borsası'na kote olması, 2010 yılında Uralkali'nin kontrol hisselerinin dışarıdan yatırımcılara satılması ve 2011 yılında Rybolovlev'in AS Monaco futbol kulübünü satın almasına kadar ilerledikçe aynı temel fikir alışverişi tekrarlandı.
Sonunda Asner, Rybolovlev'in 2003-2014 yılları arasında Bouvier aracılığıyla 37 eseri yaklaşık 2 milyar dolara satın aldığı Virgin Adaları merkezli şirketler olan Accent Delight International Ltd ve Xitran Finance Ltd'nin vekâlet belgelerini analiz ederek bu hareketi hızlandırdı.
Neredeyse aynı olan iki belgede Rybolovlov, sanat eserleri konusundaki "deneyimini, uzmanlığını ve özel bilgisini" "değer biçme, fiyatları tartışma ve müzakere etme, müzayedelere katılma" ve daha pek çok amaç için kullanacak, ayrıca bu eserlerin satın alınması için "gerekli tüm işlemleri yapacak" ve "gerekli tüm belgeleri imzalayacak" avukat ya da nihai karar mercii olarak belirlenmiştir.
Bu noktaya kadar uzanan uzun retorik yol Asner'in imasını güçlendirdi: Rybolovlev, ana ticari faaliyetleri ve kişisel serveti ve her ikisinin de etrafındaki riskler arttıkça, önemli düzenlemelere uyulmasını ve kendi kararlarının konu uzmanları tarafından incelenmesini sağlamak için deneyimli hukuk ve finans uzmanlarını işe aldığını tekrar tekrar doğruladı. Ancak iş Bouvier aracılığıyla sanat eserleri için yaklaşık 2 milyar dolar harcamaya geldiğinde Rybolovlev, Asner'in daha sonraki sözleriyle kendisini "patron" yaparak yoldan çıktı.
Savunma, Rybolovlev'in Mikhail Sazonov'la ilgili gerekli özeni gösterme düzeyini araştırarak konuyu daha da ileri götürdü. Rybolovlev daha önce verdiği ifadede koleksiyonunu oluştururken pek çok teknik detayı Sazonov'a emanet ettiğini söylemişti. Bu sorumluluklar arasında Bouvier ile iletişim kurmak ve Bouvier ile kendi fiyatlarını belirlemekte serbest bir tüccar yerine Rybolovlev'in temsilcisi olarak hareket etmek üzere bir anlaşma yapmak da vardı.(Bouvier geçtiğimiz on yıl boyunca Rus milyarderle olan yasal çekişmelerinde kendisinin ikinci rolü üstlendiğini iddia etti).
Ancak Sazonov anlaşmayı hiçbir zaman kağıda dökmemiş, Rybolovlev ve Bouvier arasındaki anlaşmayı sözlü ve dolayısıyla yoruma açık bırakmıştır. Daha da kötüsü, Rybolovlev kürsüde, Bouvier ile tanışmasından yaklaşık 11 yıl sonra, 2014 sonunda Heller ile yaptığı görüşmelerin ardından, Bouvier'nin Accent Delight ve Xitrans'tan gelen ödemeleri söz konusu eserlerin satıcılarına aktardığını gösteren belgeleri alıp almadığı bir yana, İsviçreli satıcı ile ilişkisini gerçekten resmileştirip resmileştirmediğini doğrulamak için Sazonov ile ilk kez görüştüğünü doğruladı.
Rybolovlev bu laissez-faire yaklaşımını savunarak, delege ettiği her ticari görevi doğrulama kapasitesinden yoksun olduğunu ve bu bağlamda Sazonov'un "doğru yolu" anlayacağına güvendiğini öne sürdü.
"Tablolar satın alındığı ve her şey çalışır durumda olduğundan [konuları] sorgulamak için hiçbir nedenim yoktu" diye ekledi.
Asner, "Her şey çalışır durumdaydı, ta ki çalışmaz hale gelene kadar," dedi.
Rybolovlev "Evet," diye yanıtladı.
Şeffaflıkla ilgili sorun
Savunma argümanının bir başka ana konusu da Rybolovlev'in sanat endüstrisinin donukluğundan yakınmasıydı; Rybolovlev'in ifadesine göre bu özellik, sanat ticaretinde sınırlı deneyimi olan "onun gibi alıcıların" neler olup bittiğini anlamasını "inanılmaz derecede zorlaştırıyordu. Asner, Rybolovlev'i Bouvier, Sazonov, Sotheby's yöneticisi Samuel Valette ve bu destanın diğer ikincil oyuncuları arasında geçen bir dizi e-posta üzerinden yönlendirerek Rus milyarderi sanat piyasasının şeffaflığına olan sözde bağlılığı konusunda ikiyüzlü olarak göstermeye çalıştı. Savunmanın gönderenler ve alıcılar, e-posta ekleri ve zaman çizelgeleri hakkındaki ayrıntılı soruları, hukuk ekibinin şanssız bir üyesini, Rybolovlev ve tercümanının devasa bir ciltte düzenlenmiş basılı e-postaların Rusça çevirilerini bulmalarına yardımcı olmak için tanık kürsüsüne çıkmaya devam etmeye zorladığından, süreç zaman zaman gözlemciler için dayanılmazdı.
Lojistik zorluklar bir yana, bu çabanın en akılda kalan kısmı Rybolovlev, Sazonov ve Bouvier'in Salvator Mundi'yi satın almak için yaptıkları görüşmeler etrafında dönüyordu.
Rybolovlev, İsviçreli tüccarın kanıt olarak sunulan bir e-postada yazdığı gibi, Rybolovlev'in ilgisini kaybettiğini iddia ederek "satıcıların moralini bozmak ve tablonun fiyatını düşürmek" için çaba içine girmesini engellemediğini kabul etti. Bouvier, satıcılarına, Rus milyarderin çekildiğini, ancak eseri edinmeye istekli bir müze müşterisi olduğunu söyledi. Sözde taktik, satıcıların çok daha düşük bir bütçe beklemeleri üzerineydi, ancak Rybolovlev, tablonun satıcıları adına milyardere yaklaşan biyoteknoloji profesyoneli Seth Harrison aracılığıyla doğrudan tamamlayabileceği bir anlaşmaya Bouvier’in "parmak soktuğunu" iddia etti. Bu sahte müze taktiğini dikkatle ve defalarca "hile" ve daha sonra da "yalan" olarak niteleyen Asner, Rybolovlev'e günün erken saatlerinde Sotheby's'e dava açtığını çünkü (Asner'in ifadesiyle) "sanat piyasasına parlak bir ışık tutmak" istediğini ve şeffaflıktan yoksun olduğunu söylediğini hatırlattı.
"Burada şeffaf mıydınız? Şeffaf olmamak sizin için sorun değil mi?" diye sordu.
Rybolovlev, herhangi bir satıcının gerçek kimliğinin farkında olmamasının "kendisi için normal" olduğunu söyledi . Asner, jürinin görebilmesi için 2017'deki New York, Christie's müzayedesinin kataloğunu sunduğunda Rybolovlev'in Salvator Mundi’nin "özel bir Avrupa koleksiyonu"ndan sunulduğu şeklinde listelenmesine karşı tavrını korudu. Savunma çapraz sorgusu sona ererken, Rybolovlev, şeffaflığın önemine tekrar vurgu yaptı. Asner'in, Sazonov'un Rybolovlev için "iyi bir iş" çıkardığını düşünüp düşünmediği sorusuna milyarder şu yanıtı verdi "Hepimiz hata yapabiliriz. Ancak sistem çalışır durumda ve diğer işletmelerde olduğu gibi şeffaf olsaydı, Bouvier ile olan anlaşmazlık asla ortaya çıkmazdı" dedi.
Sazonov'un performansına gelince, Rybolovlev - Salvator Mundi hakkındaki konuşmalara uygun olarak - bir aydınlanma yaşadı. "Şöyle söyleyelim: gelişime açık bir alan vardı."
Duruşma önümüzdeki günlerde devam edecek.