Bath’taki Herschel Astronomi Müzesi’nin müzik odasında, elyazısıyla yazılmış dopdolu 57 sayfadan oluşan küçük defterin her seferinde tek bir değerli yaprağı sergileniyor. Müzeye 108 bin pound’a mal olan defter, kurumun şimdiye kadar edindiği en pahalı şey oldu.
Bu anılar, bir zamanlar burada yaşamış olağanüstü bir kadının, Caroline Herschel’ın yaşamına dair duygusal bir tanıklık sunuyor. III. George’un yıllık 50 pound maaş bağladığı Herschel, dünyanın bilinen ilk profesyonel kadın astronomu; müze, şimdi onun hikâyesini eviyle tekrar bütünleştirmeye çalışıyor.
Caroline, kendisinden çok daha ünlü kardeşi William Herschel’ın kız kardeşi, ev idarecisi, ücretsiz çalışan asistanı, ayrıca maaşlı profesyonel ortağıydı. William, Uranüs gezegenini, Bath’taki George dönemi tarzına özgü, mütevazı evlerinin arka bahçesinde yaptığı gözlemlerle keşfetti. Ancak Caroline’ın hikâyesi, keşfettiği sekiz kuyruklu yıldız ve 14 nebula dahil, her zaman abisinin gölgesinde kaldı. Müzede, William’ın güzel pastel bir portresi sergilenirken Caroline’ın gençliğinden sadece tek bir siluet resmi ve yaşlılığında yapılmış, onu pek de hoş göstermeyen bir gravürü bulunuyor. Küratör Isabel Wall, elyazmasının müzenin hatayı telafi etme planının bir parçası olduğunu belirtirken günlüğün alınmasının müze için gerçekten önemli olduğunu vurguluyor.
Caroline, anılarını 1836’da, 86 yaşındayken, İngilizce ve Almanca olarak yazdı. Müzedeki orijinal objelerin çoğu –Caroline’ın sahip olduğu bir diğer şey olan, evde ağırlanan aristokratlar, biliminsanları, hatta kraliyet ailesi mensuplarını kaydettiği defter hariç– ödünç alınmıştı. Christie’s müzayede evinde günlüklerin özel bir satışı programa alındığında, bir bağış kampanyası düzenlendi. Arts Council England/V&A Purchase Grant Fund’dan (İngiltere Sanat Konseyi/ V&A Satın Alma Hibe Fonu) gelen 50 bin pound ve National Heritage Memorial Fund (Ulusal Miras Anı Fonu) ile Friends of the National Libraries’den (Ulusal Kütüphaneler Dostları) gelen bağışların dahil olduğu bir kampanya sayesinde, günlükler Herschel malzemelerini toplayan birkaç koleksiyoncunun bulunduğu ABD’ye muhtemel bir satıştan korunmuş oldu.
57 sayfalık günlük sadece 1755 ile 1775 yıllarını kapsıyor; Caroline’ın müzisyenlerden oluşan geniş bir aile içinde Hannover’da geçirdiği çocukluğundan Bath’taki ilk yıllarına uzanıyor ve ölümünden sonra yayımlanmadan baskıdan çıkarılan birçok bölümü de içeriyor. Caroline’ın hikâyeleri arasında, Alexander adındaki diğer erkek kardeşine dair korkutucu, kısa bir anı da yer alıyor (Alexander’ın karmaşık aşk hayatı günlüklerde devam eden bir başka hikâye örgüsü). Alexander, kız kardeşine bir deneyde gönülsüzce yardım edip sonunda çatıya tünemiş halde can havliyle bir bacaya tutunuyor: “İçinde bulunduğu o tehlikeli durumu hatırladıkça ürperiyorum, çatıdaki 20 fitlik aynanın ölçü aletleri bozulduğunda sol kolunu bir baca borusuna dayayıp destek aldı ve sağ kolunu tamamen uzatıp kurşun bilyeyi yönlendirdi,” diye yazıyor Caroline.
Evin kendisi 18. yüzyıl astronomisinin tehlikelerine tanıklık ediyor: Arka mutfaktaki kırılmış zemin; teleskop aynası için dökülen erimiş metalin taştığı ve patladığı yeri işaret ediyor. Caroline, “Her iki kardeşim, dökümcü ve onun çalışanları, taş döşemenin (ki sökülmüş olmalıydı) ta tavana kadar her yöne uçan parçaları yüzünden karşılıklı kapılardan dışarı fırlamak zorunda kaldı,” şeklinde kayıt düşmüş.
William, müzisyen olarak çalışmak üzere 1766 yılında Bath’a gelmiş ve daha sonra 12 yaş küçük kız kardeşi Caroline’ı ev işlerine yardımcı olması ve kendisine arkadaşlık etmesi için yanına davet ediyor. Caroline anılarında, İngiltere’deki ilk yıllarının ne kadar zor olduğunu anlatıyor: “Burada belirtmeyim ki, uzun ömrüm, sorunlar ve zorluklarla kuşatıldığım zamanlarda, teselli bulmak veya tavsiye almak için başvurabileceğim tek bir Arkadaş olmadan geçti. Neredeyse tüm hayatım boyunca böyle oldu ve hâlâ da böyle. Muhtemelen bu, son derece bağımlı olmamın bir sonucuydu çünkü abim kendisinin onaylamadığı hiç kimseyle tanışmama izin vermedi. Yabancılarla anlaşmak ya da onlara kendimi anlatmak için yeterince İngilizce öğrenmeden önce, çoğunlukla kendi başıma bırakıldım.”
Bath’taki Herschel Astronomi Müzesi, Caroline ve daha ünlü kardeşi William’ın eviydi, 1700’lerin sonlarından 1800’lerin başlarına kadar burada yaşadılar. Caroline, sekiz kuyruklu yıldız ve 14 nebula keşfetti.
Mozart’tan Uranüs’e
Kardeşler, müzisyen ve tutkulu amatör astronomlar olarak yaşamlarını sürdürüyorlardı, ta ki William, ev yapımı bir teleskopla arka bahçelerinde yaptığı gözlemlerle Uranüs’ü keşfedinceye kadar. Bu keşfin ünü hayatlarını değiştirdi: William’a bir maaş teklif edildi ve III. George’un özel astronomu olarak atanmasına karar verildi. Windsor Kalesi’ndeki krala yakın olabilmek için önce Datchet, ardından Slough’a taşındılar, bu durum başlangıçta, müzisyenlik gelirlerinde önemli bir kayba sebep oldu.
Caroline, yıllarca William’ın yardımcısı olarak çalıştı, ayna taşlama ve cilalamayla geçen uzun yorucu saatlerde çalışmaya devam etmesi için ona atıştırmalık getirdi, Don Quijote ve Binbir Gece Masalları dahil çeşitli kitaplar okudu. Bu sırada kendi gözlemlerini de yapmaya başladı. 1 Ağustos 1786’da ilk kuyruklu yıldızını keşfetti. Ertesi yıl, bu keşfe dair makalesi geldi; bu, bir kadın tarafından kaydedilen, bir kadın tarafından Kraliyet Derneği’ne sunulan ilk keşifti ve kraldan kendi maaşını almasını sağladı. Kraliyet Derneği, Kraliyet Astronomu John Flamsteed’in yıldız kataloğunun Caroline’a ait düzeltilmiş ve genişletilmiş edisyonunu yayımladı, 1838’de onu altın madalyayla ödüllendirdi. Daha sonra Kraliyet Astronomi Derneği üyeliğine kabul edilen ilk kadınlardan biri oldu. William’ın 1822’deki ölümünden sonra Hanover’e döndü ve 1848’de orada öldü.
Ayakta kalan tek evleri 1970’lerde, tüm sokak bir yol planı için yıkım tehlikesiyle karşı karşıya kaldığında Bath Koruma Vakfı için satın alınarak kurtarıldı
“Gerçekten de olağanüstü bir kadındı ve çok daha iyi tanınmayı hak ediyor,” diyor Wall. Caroline Herschel’a hak ettiği değeri kazandırma çabalarının bir parçası olarak, müzeden William’ın adı çıkarıldı ve Herschel Astronomi Müzesi adını aldı. Bu ad artık, bu dar evde bir zamanlar ortak çalışmalarıyla dünyanın gökyüzüne bakışını sonsuza dek değiştiren iki astronomun yaşadığı gerçeğini yansıtıyor.
[ALINTI] “Burada belirtmeyim ki, uzun ömrüm, sorunlar ve zorluklarla kuşatıldığım zamanlarda, teselli bulmak veya tavsiye almak için başvurabileceğim tek bir Arkadaş olmadan geçti.”
Caroline Herschel, astronom (1750-1848)